Κολοκοτρώνης Θεόδωρος (Ραµαβούνι Μεσσηνίας 1770 – Αθήνα 1843)

Η ηγετική φυσιογνωµία της Επανάστασης. Το όνοµα του Κολοκοτρώνη συνδέθηκε µε τις σηµαντικότερες φάσεις του Αγώνα στην Πελοπόννησο. Ο πατέρας του Κωνσταντής Κολοκοτρώνης πήρε µέρος στην ένοπλη εξέγερση του Ελληνισµού, που υποκινήθηκε από την Αικατερίνη Β’ της Ρωσίας το 1770, και σκοτώθηκε σε συγκρούσεις µαζί µε δύο αδελφούς του. Τα γεγονότα αυτά υπήρξαν καθοριστικά για τη διαµόρφωση του χαρακτήρα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. ‘Aρχισε τη δράση του το 1805, όταν πήρε µέρος στις ναυτικές επιχειρήσεις του ρωσικού στόλου την περίοδο του ρωσοτουρκικού πολέµου. Αργότερα υπηρέτησε στο ελληνικό στρατιωτικό σώµα που οργάνωσαν οι ‘Aγγλοι και τιµήθηκε µε το βαθµό του ταγµατάρχη για τη δράση του εναντίον των Γάλλων. Το 1818 µυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και άρχισε µε πάθος να προετοιµάζει τον Αγώνα στην Πελοπόννησο. Με την έναρξη της Επανάστασης αναδείχτηκε η στρατιωτική ιδιοφυία του Κολοκοτρώνη. Η παράδοση της Καλαµάτας (23 Μαρτίου 1821), η άλωση της Τριπολιτσάς (23 Σεπτεµβρίου 1821), οι νίκες στο Βαλτέτσι, τα Βέρβενα και τα ∆ολιανά εδραίωσαν το κύρος του ως στρατιωτικού ηγέτη, παράλληλα όµως προκάλεσαν και τις πρώτες αντιδράσεις µερίδας των τοπικών αρχόντων. Η αντίδραση αυτή κορυφώθηκε µε την έλευση του ∆. Υψηλάντη που επεδίωξε να οργανώσει πολιτικά την Επανάσταση, και πήρε τη µορφή ανοικτής ρήξης µεταξύ στρατιωτικών και προκρίτων. Ο Κολοκοτρώνης προσπάθησε να συνδιαλλάξει τις αντιµαχόµενες µερίδες και να αποτρέψει την κατάρρευση της νεαρής Επανάστασης. Στις 26 Ιουλίου 1822 η ιστορική νίκη του στα ∆ερβενάκια οδήγησε στον αποδεκατισµό της στρατιάς του ∆ράµαλη, διέσωσε τον Αγώνα στην Πελοπόννησο και επικύρωσε, για µια ακόµα φορά, τις εξαιρετικές στρατιωτικές ικανότητες του “Γέρου” του Μοριά. Οι επιτυχίες αυτές δεν απέτρεψαν τη συνεχιζόµενη και κλιµακούµενη αντιπαράθεση µεταξύ στρατιωτικών και κυβερνητικών, της οποίας θύµα υπήρξε και ο Κολοκοτρώνης. Στις ένοπλες συγκρούσεις ο γιος του Πάνος και ο ίδιος συνελήφθησαν και κρατήθηκαν στο Ναύπλιο. Ο Κολοκοτρώνης αµνηστεύθηκε από την κυβέρνηση την περίοδο που ο Ιµπραήµ αποβιβάστηκε στην Πελοπόννησο και µαζί µε τον Πετρόµπεη Μαυροµιχάλη προσπάθησε να εµποδίσει την ανακατάληψη της Πελοποννήσου από τους Τούρκους και να εµψυχώσει το δοκιµαζόµενο πληθυσµό. Ως το τέλος της Επανάστασης ο Κολοκοτρώνης συνέχισε να διαδραµατίζει ενεργό ρόλο στα στρατιωτικά και πολιτικά πράγµατα της εποχής. Υποστήριξε θερµά τον Καποδίστρια και δέχτηκε µε ενθουσιασµό την εκλογή του Όθωνα. Η διαφωνία του µε τα µέτρα και την πολιτική της Αντιβασιλείας κατέληξε στη δίωξη και την πολύκροτη δίκη του µε την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας. Καταδικάστηκε σε θάνατο µαζί µε το ∆ηµ. Πλαπούτα παρά τις διαφωνίες των Τερτσέτη και Πολυζωίδη. Με την ενηλικίωση του Όθωνα πήρε χάρη, ονοµάστηκε στρατηγός και έλαβε το αξίωµα του συµβούλου της Επικρατείας. Στα τελευταία χρόνια της ζωής του ο Κολοκοτρώνης υπαγόρευσε στον Γεώργιο Τερτσέτη τα “Αποµνηµονεύµατά” του που κυκλοφόρησαν το 1851 µε τον τίτλο ”∆ιήγησις συµβάντων της ελληνικής φυλής από τα 1770 έως τα 1836”. Τα “Αποµνηµονεύµατα” του Κολοκοτρώνη αποτέλεσαν και αποτελούν πολύτιµη πηγή για την Ελληνική Επανάσταση.