(Αρχ. Κυρίλλου Κωστοπούλου. Ιεροκήρυκος Ι.Μ.Πατρών. Δρ.Θ.)
Α
ναψυχή και παρηγοριά μέσα στον πολυκύμαντο και τεταραγμένο βίο του σημερινού ανθρώπου αποτελεί η περίοδος του Δεκαπενταυγούστου με τους καθ΄ εκάστην ψαλλομένους κατανυκτικούς Παρακλητικούς Κανόνες προς την Υπεραγία Θεοτόκο.
Σαν φάρος μέσα στο ζοφερό σκοτάδι της απέλπιδος εποχής μας το Φως που εκπέμπεται απο την Αγνή Κόρη της Ναζαρέτ καθοδηγεί τους πεπλανημένους στους δεδαλώδεις ατραπούς της ματαιοδοξίας και του υλισμού προς την όντως ευδαιμονία και χαρά, τον Θεάνθρωπο Κύριο Ιησού Χριστό, τον Υιό της και Θεό της.
Το Φως αυτό πηγάζει απο την τεθεωμένη προσωπικότητα της Μητέρας του Κυρίου μας. Η Ορθόδοξος Εκκλησία και Θεολογία δέχεται και βιώνει την μεγίστη αλήθεια ότι η Θεοτόκος είναι το μοναδικό κτίσμα, το οποίο, μέσα σε όλη την υλική και πνευματική δημιουργία, εκπλήρωσε τον σκοπό για τον οποίο υπάρχει η κτίση. Είναι το κορυφαίο και τελειότερο δημιούργημα του Τριαδικού Θεού, το οποίον -μόνον αυτό σε όλη την δημιουργία- έφθασε στην οντολογική ένωση με τον Θεό.
Οι παράγοντες, οι οποίοι συνετέλεσαν σ΄ αυτήν την ένωση είναι η αγνότητα και παρθενία της και η ταπεινοφροσύνη της. Δεν είναι τόσο εύκολο να κατανοήσει κανείς το ύψος και το βάθος της αγνότητος και της παρθενίας της Θεοτόκου Μαριάμ. Αγωνίσθηκε καθ΄ όλην την διάρκεια του βίου της να κρατήσει τον εαυτόν της αμόλυντο, ώστε να αναδειχθεί ”καθαρωτέρα λαμπηδόνων ηλιακών”. Η Παναγία μας δεν υπήρξε απλώς μία παρθένος κόρη, αλλά ήταν και είναι Η Παρθένος, η άσπιλη, η αμόλυντη, μέχρι του σημείου ώστε Παρθένος και Παναγία να είναι πλέον λέξεις ταυτόσημες.
Αλλά και η Ταπεινοφροσύνη της αφήνει έκπληκτο κάθε άνθρωπο, ο οποίος θα μελετήσει την ζωή της. ”Κεκαχριτωμένη” την προσφωνεί ο Αρχάγγελος Γαβριήλ. ”Δούλη Κυρίου” χαρακτηρίζει εκείνη τον εαυτόν της. Η συγκατάθεσή της στην Σάρκωση του Υιού και Λόγου του Θεού Πατρός είναι μία ταύτηση του θελήματός της μετά του θελήματος του Θεού. Κι έτσι έγινε η Μητέρα του ενανθρωπίσαντος Λόγου και τοιουτοτρόπως ένωσε την ιδική της ζωή, την κτίση δηλαδή, μετά του Κτίστου και Δημιουργού της.
Η Παρθένος πραγματοποίησε η ίδια μέσα της και προσέφερε στον Θεό όλα εκείνα που προσείλκυσαν τον Τεχνίτη στην γή, που παρακίνησαν το δημιουργικό χέρι στην δημιουργία του ανθρώπου και του κόσμου. Ο άμωμος βίος της, η ζωή της η πάναγνη, η άρνηση κάθε κακίας, η άσκηση όλων των αρετών Την κατέστησαν ψυχή καθαρώτερη κι απο το φως, σώμα εντελώς πνευματικό, λαμπρότερο και απο τον ήλιο, απο τον ουρανό καθαρώτερο, απο τους χερουβικούς θρόνους ιερώτερο. (Προβλ. Ν. Καβάσιλα, Εις τον Ευαγγελισμόν, σσ. 122-124)
Η μοναδικότητα και το ανεπανάληπτο του μυστηρίου της Θείας Οικονομίας προεκτείνεται και στην Παναγία Μητέρα του Θεανθρώπου Κυρίου. Μπορούμε να υποστηρίξουμε ανεπιφύλακτα ότι Αυτή αποτελεί την αρχή και το αποκορύφωμα του απολυτρωτικού έργου, αφού κατά τον Άγιο Κύριλλο Αλεξανδρείας, κατέστη ”η υπουργός της οικονομίας τεκούσα την σάρκα” (Εις Λουκάν P.G.509A).
Ο Θεάνθρωπος Κύριος δανείζεται την σάρκα Του απο την Παρθένο Κόρη της Ναζαρέτ, απο έναν άνθρωπο που και θέλει να την δανείσει και ξέρει γιαί το κάνει. Όχι αναγκαστικά, αλλά με όλη την ελεύθερη θέλησή του (Ν.Καβάσιλας, όπ. π.)
Είναι γεγονός ότι η ανθρώπινη Ιστορία σημαδεύεται και ερμηνεύεται μέσα απο δύο γυναικείες υπάρξεις, την Εύα και την Θεοτόκο: Η πρώτη οδήγησε τον κατ΄ εικόνα Θεού πλασθέντα άνθρωπο στην φθορά και τον θάνατο. Η δεύτερη, μέσω του σαρκωθέντος Λόγου του Θεού Πατρός, έσωσε τον άνθρωπο. Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός πογραμμίζει ότι η Άχραντος Θεοτόκος Μαριάμ απετέλεσε τον βασικό παράγοντα για την επανόρθωση και αποκατάσταση του προτύπου της γυναικός -μητέρας και παρθένου- που είχε αμαυρωθεί και αλλοιωθεί στο πρόσωπο της Εύας. Η πρώτη Εύα, έχοντας ως κίνητρο την υπερηφάνεια, ολίσθησε στην παρακοή και την παράβαση, ενώ η Παρθένος Μαρία, η ταπεινή κόρη της Ναζαρέτ, κατέχοντας οντολογικά την υπακοή προς τον Θεό, ”τον απατήσαντα όφιν ηπάτησε και τω κόσμω την αφθαρσίαν εισήγαγεν” (Η Θεοτόκος, Λογ. 1, εκδ. Π. Νέλλα, Αθήναι 1970, σελ. 84)
Για τον λόγον αυτό το Άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας αναφωνεί: ”Χαίροις, Μαρία Θεοτόκε, δι΄ής προήλθεν ο του πρωτοπλάστου πλάστης και της παραβάσεως αυτού διορθωτής, και της εν ουρανώ βασιλείας οδηγός…Χαίροις, Μαρία Θεοτόκε, δι΄ ής πάσα πνοή πιστεύουσα σώζεται” (Ομ. ΙΑ, P.G.77,1033 BC).
Και ο Άγιος Ανδρέας Κρήτης, ένας εκ των μεγαλυτέρων εγκωμιαστών της Θεοτόκου, εκστασιακώς υμνολογεί: ”Ηγίασται το πάν τω μύρω της ευωδίας σου. Ηφάνισται δια σου της αμαρτίας η αφορμή” (Εις την Κοίμησιν, P.G.97,1100Β).
Και εμείς, γονυπετείς ενώπιον της σεπτής μορφής της εικόνος Της, ευγνωμόνως και ικετευτικώς ανακράζομεν προς Εκείνην: ”Πρόσδεξαι δεήσεις αμαρτωλών και μη απορρίψης Θεοτόκε τας προσευχάς των επικαλουμένων το θείον Όνομά Σου, πλήρωσον τας αιτήσεις Άχραντε Δέσποινα. (Αχ. Χαλκιαδάκη Δύο χειρόγραφα του Θεοτοκαρίου του αγίου Νεκταρίου”, Θεολογία 65 (1994) 385.