Τριώδιο ονομάζεται η Εκκλησιαστική Περίοδος που ξεκινά την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου και τελειώνει το Μεγάλο Σάββατο.
Το Τριώδιο έχει λάβει την ονομασία του από το ομώνυμο λειτουργικό βιβλίο, το Τριώδιο. Το Βιβλίο αυτό περιλαμβάνει Κανόνες (=σειρά τροπαρίων) που ψάλλονται στις Ιερές ακολουθίες της Εκκλησίας μας κατά τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, και οι οποίοι (κανόνες) αποτελούνται από τρεις ωδές, σε αντίθεση με τους Κανόνες που περιέχονται στα άλλα λειτουργικά Βιβλία της Εκκλησίας μας και ψάλλονται κατά την λοιπή περίοδο του έτους, και οι οποίοι διαθέτουν εννέα ωδές.
Οι ύμνοι του Τριωδίου εγράφησαν από τον 5ον έως τον 15ον αιώνα μ.Χ. Χειρόγραφα των ύμνων του Τριωδίου σώζονται από τον 10ον αιώνα μ.Χ. ενώ το εν λόγω Βιβλίο, τυπώθηκε για πρώτη φορά το 1522 μ.Χ. στην Βενετία.
Το Τριώδιο ονομάζεται “Κατανυκτικό” διότι οι περιεχόμενοι εις αυτό Ύμνοι και λοιπά κείμενα, οδηγούν τον πιστό Χριστιανό στην Ιερά Κατάνυξη, στην Συντριβή, στην συναίσθηση της αμαρτωλότητός του και εν τέλει στην Μετάνοια και την επιστροφή του στην οδό της Λυτρώσεως και Σωτηρίας.
Το Τριώδιο ως χρονική περίοδος χωρίζεται στα εξής μέρη:
1. Στις προσφωνήσιμες Εβδομάδες
2. Στην Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή. /2α. Στο Σάββατο του Λαζάρου. /2β. Στην Κυριακή των Βαΐων. και
3. Στην Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα
Α΄Οι προσφωνήσιμες Εβδομάδες.
===============================
Έτσι ονομάζονται οι τρεις πρώτες εβδομάδες που οι χριστιανοί ετοιμάζονται για την μεγάλη νηστεία της Σαρακοστής. Κάθε Κυριακή αυτών των τριών εβδομάδων έχει τη δική της σημειολογία.
Η πρώτη, η Κυριακή του Τελώνη και Φαρισαίου προτρέπει τους Χριστιανούς να είναι ταπεινοί, όπως ο Τελώνης και όχι υπερήφανοι όπως ο Φαρισαίος.
Η δεύτερη, η Κυριακή του Ασώτου, διδάσκει την αξία της μετάνοιας και το μεγαλείο της συγχωρέσεως.
Το Σάββατο πριν από την τρίτη Κυριακή ονομάζεται Ψυχοσάββατο ή Σάββατο των Ψυχών. Καθιερώθηκε από την Εκκλησία μας ως ημέρα που προσευχόμαστε και προσφέρουμε κόλλυβα για όλους τους κεκοιμημένους αδελφούς μας, εξαιρέτως δε δι΄ αυτούς που για διάφορους λόγους δεν μνημονεύονται σε μνημόσυνα. Τέτοιοι είναι οι χριστιανοί που δεν τους απέμειναν συγγενείς, ώστε να τους κάνουν μνημόσυνο. Παρόλο που κάθε Σάββατο του έτους είναι αφιερωμένο από την Εκκλησία μας στους θανώντες, το συγκεκριμένο Σάββατο έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς ακολουθεί η Κυριακή της Απόκρεω, η οποία αναφέρεται στην Δευτέρα Παρουσία του Χριστού και έτσι παρακαλούμε το Θεό από την προηγουμένη να τους αναπαύσει.
Η τρίτη Κυριακή, η Κυριακή της Απόκρεω, αναφέρεται στην Δευτέρα Παρουσία, στην κρίση που θα λάβει χώρα, καθώς επίσης και στη χριστιανική αγάπη. Ονομάζεται δε έτσι, επειδή είναι η τελευταία ημέρα που οι Χριστιανοί επιτρέπεται να φάνε κρέας. Η εβδομάδα που έπεται ονομάζεται και εβδομάδα της Τυρινής ή Τυροφάγου. Εβδομάδα που επιτρέπεται η βρώση τυροκομικών, αυγών και ψαριών, όχι όμως κρέατος. Την εβδομάδα αυτή ενθυμούμεθα και την πρώτη νηστεία που θεσμοθέτησε ο Θεός για τους πρωτοπλάστους στον κήπο της Εδέμ.
Η τέταρτη, η Κυριακή της Τυροφάγου, αναφέρεται στην εξορία των πρωτόπλαστων από τον Παράδεισο. Έτσι, το Ευαγγέλιο της ημέρας παροτρύνει τους πιστούς να νηστεύουν χωρίς να το επιδεικνύουν, να συγχωρούν όσους τους έχουν βλάψει και να διάγουν βίο ενάρετο και ελεήμονα.
Ακολουθεί η Καθαρά Δευτέρα, με την οποία ξεκινά η περίοδος της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Περίοδος νηστείας, προσευχής, περισυλλογής, κατά την οποία οι πιστοί προετοιμάζονται για την μεγάλη Εβδομάδα και την Ανάσταση του Κυρίου. Ονομάζεται Τεσσαρακοστή γιατί μιμείται την σαρανταήμερο νηστεία που έκανε ο Χριστός μας, ενώ λέγεται και Μεγάλη για το πνευματικό μέγεθος των προβαλλομένων γεγονότων, αλλά και για να υπάρχει σαφής διαχωρισμός της από τη νηστεία των Χριστουγέννων.