Α. Τό ὑπ’ ἀριθμ. 308/29-5-2019 ἔγγραφον
Β. Τό ὑπ’ ἀριθ. 396/23-7-2019 ἔγγραφον
Μακαριώτατε ἅγιε Πρόεδρε,
Εὐλογεῖτε˙
Εὐσεβάστως προάγομαι νά ἀναφέρω Ὑμῖν καί τῇ περί Ὑμᾶς Ἱερᾷ ἡμῶν Συνόδῳ τά κάτωθι:
1. Ὁ Παναγιώτατος Οἰκουμενικός Πατριάρχης κ.ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΣ εἰς δήλωσίν Του πρός τό πλήρωμα τῆς «νέας Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας», δημοσιευθεῖσαν εἰς τήν ἱστοσελίδα «Ρομφαία», διαβεβαιώνει τούς ἐκεῖσε χριστιανούς περί τό ὅτι αἱ κατά τόπους Αὐτοκέφαλοι Ἐκκλησίαι καί πρώτη ἐξ ὅλων ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, θά ἀναγνωρίσουν τήν «νέαν Αὐτοκέφαλον Ἐκκλησίαν» αὐτῶν.
Καί ὅσον ἀφορᾷ μέν εἰς τάς ἄλλας Αὐτοκεφάλους Ὀρθοδόξους Ἐκκλησίας εἶναι ἰδικόν των θέμα. Ἡ βεβαία πληροφορία τοῦ Παναγιωτάτου, ὅμως, διά τήν Ἐκκλησίαν τῆς Ἑλλάδος πόθεν ἀρύεται;
Συγχωρήσατέ με, Μακαριώτατε, ἡ ἐρώτησίς μου, ἡ ὁποία ἐμβάλλει ἀνησυχίας καί εἰς πολλούς ἄλλους Ὀρθοδόξους πιστούς, Κληρικούς, Μοναχούς καί Λαϊκούς, οὐδόλως ἔχει ἐριστικά κίνητρα, ἀλλά καλοπίστως καί εὐλαβῶς διερωτᾶται τό Χριστεπώνυμον πλήρωμα τί ἐμεσολάβησε διά νά ὁμιλῇ μετά βεβαιότητος ὁ Παναγιώτατος Πατριάρχης καί νά προδιαγράφῃ τήν ἔκβασιν τοῦ ἀκανθώδους τούτου ζητήματος;
2. Κατά τήν προλαβοῦσαν Συνεδρίαν τῆς ΔΙΣ τῆς 26ης Ἰουνίου ἐ.ἔ. ἡ Ἱερά ἡμῶν Σύνοδος κατήρτισε τά θέματα τῆς ἡμερησίας διατάξεως τῶν Συνεδριῶν τῆς Τακτικῆς Ἱεραρχίας τοῦ προσεχοῦς Ὀκτωβρίου (ἀπό 8ης ἕως 11ης Ὀκτωβρίου 2019). Εἰς τά θέματα ἡμερησίας διατάξεως τῶν ὡς ἄνω Συνεδριῶν τῆς Ι.Σ.Ι. δέν συμπεριελήφθη καί τό θέμα τῆς ἀναγνωρίσεως ἤ μή ὑπό τῆς Ἑλλαδικῆς ἡμῶν Ἐκκλησίας τῆς καθ’ ὅν τρόπον καί εἰς οὕς ἐδόθη ἡ Αὐτοκεφαλία ἐν Οὐκρανίᾳ «νέας Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας» ὑπό τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ἄν καί εἶχεν ἀποφασισθῇ ἐν ἀρχῇ τῆς ἐνεστώσης 162ας Συνοδικῆς Περιόδου, προτάσει Ὑμῶν τοῦ Μακαριωτάτου Προέδρου Αὐτῆς, ἡ συζήτησις τοῦ θέματος αὐτοῦ.
Εἰς ἐρώτησιν μου πρός τήν Μακαριότητά Σας διατί συνέβη τοῦτο, ἐνῶ ἀπεφασίσθη ὑπό τῆς Δ.Ι.Σ. ἡ παραπομπή τοῦ Οὐκρανικοῦ τούτου ζητήματος εἰς ἔκτακτον σύγκλησιν τῆς Ι.Σ.Ι., καί ἀργότερον, ὅταν ἐπανεφέρθη τό θέμα, Ὑμεῖς ἐπροτείνατε νά συζητηθῇ εἰς Συνεδρίαν τῆς Τακτικῆς Συνελεύσεως τῆς Σεπτῆς Ἱεραρχίας κατά τόν προσεχῆ Ὀκτώβριον, ἐδώκατε τήν ἀπάντησιν ὅτι Σᾶς συνεβούλευσε κάποιος Καθηγητής Πανεπιστημίου (χωρίς νά ἀναφέρητε τό ὀνοματεπώνυμον αὐτοῦ) ὅτι δέν νομιμοποιεῖται ἡ ἡμετέρα Ι.Σ.Ι. νά λάβῃ Ἀπόφασιν περί ἀναγνωρίσεως ἤ μή τοῦ Οὐκρανικοῦ Αὐτοκεφάλου, καθ’ ὅσον μάλιστα οὐδεμία ἄλλη Αὐτοκέφαλος Ἐκκλησία ἔπραξε τοῦτο. Ὅμως, δέν πρέπει νά διαφεύγῃ τῆς προσοχῆς μας ὅτι, ἐνῷ καμμία ἄλλη Αὐτοκέφαλος Ἐκκλησία δέν ἔκρινεν ἐπισήμως τό ζήτημα τῆς Αὐτοκεφαλίας ἐν Οὐκρανίᾳ, παρά ταῦτα ἅπασαι δέν ἀποδέχονται ἐν τῇ λειτουργικῇ πράξει τό γενόμενον, ὅπερ καί θεωρεῖται ὡς τό μεῖζον. Οὐδεμία μνημονεύει ἐν τοῖς Διπτύχοις τόν ἀνυψωθέντα εἰς «Προκαθήμενον τῆς Οὐκρανικῆς Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας».
3. Ἐπ’ αὐτοῦ συγχωρήσατέ μοι νά παρατηρήσω δύο τινά :
α) Ἐπί τῆς προτάσεως αὐτῆς τοῦ Ἐλλογιμωτάτου κ.Καθηγητοῦ δέν ἀπεφάσισε θετικῶς ἤ ἀρνητικῶς ἡ Δ.Ι.Σ., ἀλλ’ ἁπλῶς ἀνεκοινώθη αὕτη ὑφ’ Ὑμῶν ὡς ληφθεῖσα ἀπόφασις καί β) Ἡ ὑπόδειξις αὐτή εἶναι εὐλογοφανής καί κατά τήν ταπεινήν μου ἀντίληψιν ἐνέχει σοφιστικήν καί ὄχι σοφήν θεώρησιν τοῦ φλέγοντος αὐτοῦ ζητήματος.
Ἄς μοῦ ἐπιτραπῇ ἐπ’ αὐτοῦ νά δώσω τάς ἀκολούθους ἐξηγήσεις: Ἡ Σεπτή ἡμῶν Ἱεραρχία, κατά τήν ἀρχικήν ἀπόφασιν τῆς ἐνεστώσης Δ.Ι.Σ., δέν θά ἐξήταζε τό θέμα ἄν τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον ἔχει τό δικαίωμα νά χορηγῇ τήν Αὐτοκεφαλίαν εἴς τινα Ἐκκλησιαστικήν Ἐπαρχίαν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου (π.χ. εἰς Ἀμερικήν, Αὐστραλίαν ἤ ἕτερον κράτος ὑπαγόμενον εἰς τήν ἐκκλησιαστικήν δικαιοδοσίαν τοῦ Πρωτοθρόνου Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου), θέμα τό ὁποῖον εἶναι ἀπολύτως λελυμένον καί διά τό ὁποῖον εἶναι σαφέστατα σύμφωνον τό Ἱερόν Πηδάλιον τῶν Θείων καί Ἱερῶν Κανόνων.
Τό ὀξύτατον κανονικόν πρόβλημα εἶναι ὅτι ἡ Αὐτοκεφαλία ἐδόθη ὑπό τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου εἰς δύο παρατάξεις σχισματικῶν, ἀναθεματισμένων καί καθῃρημένων, ἐνῷ ὁ νέος «Προκαθήμενος τῆς Αὐτοκεφάλου Οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας κ.Ἐπιφάνιος» δέν ἔχει κανονικήν Ἱερωσύνην καί Ἀρχιερωσύνην ὡς «χειροτονηθείς» ὑπό τοῦ καθῃρημένου, ἀναθεματισμένου καί σχισματικοῦ «Πατριάρχου Κιέβου κ.Φιλαρέτου», ὡς παρομοίως καί πολλοί ἄλλοι «Ἀρχιερεῖς καί Ἱερεῖς» τῶν ὡς εἴρηται δύο σχισματικῶν παρατάξεων ἐν Οὐκρανίᾳ. Καί τό σπουδαιότερον : ὁ Κανονικός Μητροπολίτης Κιέβου καί πάσης Οὐκρανίας κ.Ὀνούφριος «ἀπεχαρακτηρίσθη» πρό τῆς χορηγήσεως τῆς Αὐτοκεφαλίας εἰς τούς σχισματικούς τῆς Οὐκρανίας ὑπό τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου καί δέν εἶναι πλέον κατ’ αὐτόν ὁ Μητροπολίτης Κιέβου καί πάσης Οὐκρανίας, (ὡς ἐάν ἦτο στρατηγός καί καθῃρέθη τοῦ ἀξιώματός του), ἐνῷ παρά ταῦτα ἅπασαι αἱ Αὐτοκέφαλοι καί γενικῶς αἱ κατά τόπους Ὀρθόδοξοι Ἐκκλησίαι αὐτόν μέν ἀναγνωρίζουν ὡς τόν Κανονικόν Μητροπολίτην Κιέβου καί πάσης Οὐκρανίας, τήν δέ «νέαν Αὐτοκέφαλον Οὐκρανικήν Ἐκκλησίαν» ἀγνοοῦν καί παραθεωροῦν. Αἱ προβαλλόμεναι παρά τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου αἰτιάσεις πρός τήν ὑπό τόν Μητροπολίτην Ὀνούφριον Κανονικήν Ἐκκλησίαν περί τό ὅτι, ἐνῷ ἐκλήθησαν ἐπισήμως νά συναποτελέσουν μετά τῶν δύο σχισματικῶν παρατάξεων τήν Αὐτοκέφαλον Ἐκκλησίαν τῆς Οὐκρανίας ἠρνήθησαν, λογίζονται ὡς ἀνίσχυροι, διότι δέν ἀπεδέχθησαν τήν πρόσκλησιν καθότι ὑφίστανται οἱ προμνημονευθέντες ἰσχυροί κανονικοί καί ἀποτρεπτικοί λόγοι, οἱ ὁποῖοι βαρύνουν τούς σχισματικούς, καθῃρημένους, ἀχειροτονήτους καί ἀναθεματισμένους «Κληρικούς», τούς συλλήβδην, αὐθωρεί καί παραχρῆμα, δι’ ἀποφάσεως τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου «ἀποκαθαρθέντας» καί «ἀποκατασταθέντας».
4. Αὐτή εἶναι, πιστεύω, ἡ ὠμή ἀλήθεια καί πραγματικότης, Μακαριώτατε καί ἅγιοι Πατέρες καί συνεπίσκοποι Ἀδελφοί. Ὁ Μακ. Ἀρχιεπισκόπος Τιράννων καί πάσης Ἀλβανίας κ.Ἀναστάσιος, διερμηνεύων τήν Ἀπόφασιν τῆς περί αὐτόν Ἱερᾶς Συνόδου, εἰς τό ἀπό 14ης Ἰανουαρίου 2019 Ἀρχιεπισκοπικόν του Γράμμα πρός τήν Α.Θ.Π. τόν Οἰκουμενικόν Πατριάρχην κ. Βαρθολομαῖον, διεκτραγῳδεῖ τό δρᾶμα τῆς Οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας καί στιγματίζει τήν ἐξ ἀκοινωνήτων, καθῃρημένων, ἀχειροτονήτων – καί δή τοῦ ὡς «Προκαθημένου τῆς Αὐτοκεφάλου Οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας» φερομένου κ.Ἐπιφανίου -καί σχισματικῶν συγκροτηθεῖσαν «Αὐτοκέφαλον Ἐκκλησίαν», παραγκωνισθείσης τῆς ἐκεῖσε κανονικῆς Οὐκρανικῆς Ἐκκλησίας ὑπό τόν Μητροπολίτην Κιέβου κ.Ὀνούφριον.
Θεωρεῖται, λοιπόν, σοφιστική καί ὄχι σοφή ἡ θεώρησις τοῦ Ἐλλογ. κ.Καθηγητοῦ, ἀφοῦ παραθεωρεῖ ἅπαντα τά ὡς ἄνω, τά ὁποῖα προδήλως προσκρούουν εἰς τούς Θείους καί Ἱερούς Κανόνας τῆς Ἁγίας μας Ἐκκλησίας, τό Κανονικόν Δίκαιον Αὐτῆς καί τήν ἐν Αὐτῇ Ἱεροκανονικήν τάξιν, καί
5. Ἡ Σεπτή ἡμῶν Ἱεραρχία κατά ταῦτα δέν θά ἑστίαζε, προφανῶς, τήν προσοχήν Αὐτῆς εἰς τήν δυνατότητα καί τό δικαίωμα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου νά χορηγῇ τήν Αὐτοκεφαλίαν εἰς Ἐπαρχίας – Κράτη τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου, ἀλλά εἰς τό ἄν ἡ ἐκκλησιαστική κοινωνία τῆς Ἑλλαδικῆς ἡμῶν Ἐκκλησίας κωλύεται ἤ μή ἐκ τῆς οὕτω πως δοθείσης Αὐτοκεφαλίας εἰς σχισματικούς, ἀναθεματισμένους, καθῃρημένους καί ἀχειροτονήτους «Ἐπισκόπους» καί λοιπούς «Κληρικούς» καί συνεπῶς, ἄν Ὑμεῖς, ὁ Μακ. Προκαθήμενος αὐτῆς Ἱερουργοῦντες ὡς Πρωθιεράρχης καί Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος δύνασθε ἐκ τῶν Ἱερῶν Κανόνων νά μνημονεύητε εἰς τήν Μεγάλην Εἴσοδον καί τά Δίπτυχα ἤ καί τό βασικώτερον νά συλλειτουργῆτε μετά τοῦ «νέου Προκαθημένου» κ.Ἐπιφανίου. Αὐτό εἶναι τό οὐσιῶδες θέμα καί τό ζητούμενον. Καί αὐτό δέν δικαιοῦται ἁπλῶς, ἀλλ’ εἶναι ὑποχρεωμένη νά τό κρίνῃ ἁρμοδίως καί ἀπαραιτήτως μέ ἱεροκανονικά κριτήρια ἡ Ἱερά Σύνοδος τῆς Ἱεραρχίας μας.
Ἑπομένως ἡ Ἱερά ἡμῶν Σύνοδος τῆς Ἱεραρχίας, αἱρομένη εἰς τό ὕψος τῶν περιστάσεων, θά ἔδει, συνερχομένη ἄνευ ἐπιβραδύνσεως τινος, νά εἴπῃ ὡς εἷς ἄνθρωπος, μετά τοῦ προσήκοντος σεβασμοῦ, ἀλλά καί τοῦ ἐπιβεβλημένου αἰσθήματος εὐθύνης ἔναντι Θεοῦ καί ἀνθρώπων, τό «οὐκ ἔξεστι παραβαίνειν τούς Ἱερούς Κανόνας καί παραθεωρεῖν τήν κανονικήν τάξιν τῆς Ἐκκλησίας». Εἰς τοιαῦτα κρίσιμα καί κατεπείγοντα θέματα ταπεινῶς φρονῶ ὅτι δέν χρειάζεται ἡ ἐπ’ ἀόριστον ἀναμονή καί ἡ τήρησις τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ πρωτοκόλλου. Ἄλλωστε εἶναι γνωστόν ὅτι τά βλέμματα τῶν λοιπῶν Αὐτοκεφάλων κατά τόπους Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν εἶναι ἐστραμμένα εἰς τήν Ἑλληνορθόδοξον Πατρίδα μας καί τήν Ἑλλαδικήν μας Ἐκκλησίαν, παρ’ ἧς τήν ἐπιβεβλημένην κίνησιν καί πρωτοβουλίαν ἀναμένουν.
Μακαριώτατε, ἅγιοι Ἀδελφοί Συνοδικοί,
Ἤδη, σύν Θεῷ, τέλος Αὐγούστου λήγει ἡ ἐνιαύσιος Συνοδική θητεία τῆς παρούσης Συνοδικῆς περιόδου καί παραδίδομεν τήν σκυτάλην εἰς τούς ἑπομένους Συνοδικούς μας Ἀδελφούς.
Κατά τήν προσωπικήν μου ἐκτίμησιν τό ζήτημα τοῦ Οὐκρανικοῦ Αὐτοκεφάλου ἦτο τό βασικώτερο καί κυριώτερο θέμα τῆς ληγούσης αὐτῆς Συνοδικῆς Περιόδου. Μέ τήν εὐλογίαν Σας ἔκαμα μίαν σύντομον ἀνασκόπησιν αὐτοῦ εἰς τήν παροῦσαν ἀναφοράν μου.
Παρά τά προηγηθέντα καί προαναφερθέντα κατέληξε τό θέμα αὐτό νά μήν συμπεριληφθῆ εἰς Ἡμερησίαν τινα Διάταξιν τῶν Συνεδριῶν τοῦ προσεχοῦς Ὀκτωβρίου. Νά εἶναι εὐλογημένον. Ὅμως, ὡς ἐλέχθη, ἡ παρά ταῦτα διαβεβαίωσις τοῦ Παναγιωτάτου ὅτι ἡ Ἑλλαδική ἡμῶν Ἐκκλησία πρώτη θά ἀναγνωρίσῃ τό ἐν Οὐκρανίᾳ γενόμενον κανονικόν ἀτόπημα τῆς εἰς τούς σχισματικούς δοθείσης Αὐτοκεφαλίας εἶναι λίαν ἀνησυχητικόν. Ἐν ἀγνοίᾳ τοῦ Ἱεροῦ Σώματος τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καί μέ μίαν γνωμοδότησιν ἑνός ἤ καί ἄλλων Καθηγητῶν τοῦ Πανεπιστημίου εἰς τήν ἁρμοδίαν Ἐπιτροπήν Διορθοδόξων καί Διαχριστιανικῶν Ζητημάτων εἶναι δυνατόν νά ἀποδεχθῇ τό γενόμενον ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος καί νά προκύψῃ ἐκκλησιαστική κοινωνία ἤ συλλειτουργία μετά τοῦ «Προκαθημένου τῆς νέας Αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας» καί τῶν σύν αὐτῷ; Εἶναι δυνατόν Ὑμεῖς ὁ Μακ. Ἀρχιεπίσκοπος νά ἔχητε, ἐκπροσωποῦντες τήν Ἐκκλησίαν τῆς Ἑλλάδος, ἀναφοράν εἰς τά Δίπτυχα καί συλλειτουργίαν μετά τοῦ ὡς εἴρηται «Προκαθημένου»;
Αὐτά τά ἐρωτήματα εἶναι καίρια καί πολύ κρίσιμα. Καί ἄς μοῦ ἐπιτραπῆ νά εἴπω ὅτι φοβοῦμαι ὅτι θά ἀποτελέσουν τήν πέτραν σκανδάλου καί τήν ἀφορμήν βαθέος σχίσματος ἐντός τοῦ Χριστεπωνύμου Πληρώματος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος.
Θά εὔχωμαι ἐκ μέσης καρδίας νά διαψευσθῶ καθ’ ὁλοκληρίαν εἰς τούς φόβους καί τάς προβλέψεις μου αὐτάς καί νά μή συμβῇ τίποτε τό λυπηρόν καί ὀδυνηρόν εἰς τούς κόλπους τῆς Ἁγιωτάτης μας Ἐκκλησίας. Ἡ ἀνησυχία καί ἀγωνία ἐμοῦ καί πολλῶν ἄλλων Κληρικῶν, Μοναχῶν καί Λαϊκῶν κορυφοῦται.
Εἴδατε ὅτι ἡ «νέα Αὐτοκεφαλία» ἐδίχασε τά μέλη της καί «ὁ Πατριάρχης τοῦ Κιέβου Φιλάρετος» διέρρηξε «τόν χιτῶνα της». Δέν θά εἶναι ἄκρως λυπηρόν καί ἐπώδυνον νά ἐπικρατήσῃ ὁ διχασμός καί ἡ διαίρεσις εἰς τήν ἡμετέραν Ἁγίαν Ἐκκλησίαν, παρόμοιόν τι πρός τό Παλαιοημερολογητικόν σχίσμα; Εἴθε, εἴθε νά διαψευσθοῦν οἱ φόβοι μου ἐξ ὁλοκλήρου.
Ἐξαιτοῦμαι, Μακαριώτατε, τήν συγγνώμην καί τήν ἀνοχήν Σας διά τήν παρέμβασίν μου αὐτήν εἰς τό τόσον ἀκανθῶδες καί παρακεκινδυνευμένον ζήτημα. Τό θέμα αὐτό φοβοῦμαι ὅτι θά ἀναστατώσῃ ὄχι μόνον τήν Ἑλλαδικήν μας Ἐκκλησίαν, ἀλλά καί σύμπασαν τήν Ὀρθοδοξίαν. Παρ’ ὅτι αἰσθάνομαι ὅτι θά θεωρηθῇ ὡς ἄχαρις καί φορτική ἡ κίνησίς μου αὐτή, ἐν τούτοις θέλω διά λόγους συνειδησιακούς νά ἀκουσθοῦν, πρό τῆς λήξεως τῆς Συνοδικῆς μας θητείας, αἱ ἀγωνιώδεις ἀνησυχίαι καί οἱ προβληματισμοί μου. Ὁ Παντογνώστης Κύριος καί Θεός μας γνωρίζει τά κίνητρα καί τάς προθέσεις μου καί εἰς αὐτό ἐπαναπαύομαι.
Ἐπί δέ τούτοις, ὑποσημειούμενος διατελῶ,
Μετά βαθυτάτου σεβασμοῦ
Ὁ Μητροπολίτης
† Ὁ Κυθήρων Σεραφείμ
- Πληροφοριακά Στοιχεία